Dolegliwość ta występuje również u osób młodych, zarówno kobiet, jak i mężczyzn. U dzieci zaburzenia oddawania moczu są przeważnie spowodowane nieprawidłową czynnością układu moczowego i w związku z tym u części pacjentów obserwuje się spontaniczne ustępowanie moczenia. Do określenia zaburzeń mikcji u dzieci używa się dwóch rozpoznań: nietrzymanie moczu (incontinentio urinae) oraz mimowolne moczenie (enuresis).

Niestety jest to problem „wstydliwy” i mija zwykle kilka lat od pojawienia się pierwszych objawów do zgłoszenia tego lekarzowi. Ostatnio jednak, dzięki wielu artykułom w prasie, zarówno fachowej, jak i popularnej, wyraźnie wzrasta świadomość zarówno pacjentów, jak i lekarzy. Pojawiły się też nowe możliwości diagnostyki urodynamicznej, leczenia farmakologicznego i operacyjnego. Nietrzymanie moczu może bardzo utrudniać życie, prowadząc do ograniczenia aktywności zawodowej, zaburzeń emocjonalnych, unikania kontaktów osobistych i narastania poczucia izolacji. Tym bardziej więc nie można tego problemu bagatelizować. Nieleczone nietrzymanie moczu prowadzi do znacznego ograniczenia aktywności fizycznej z powodu nieprzyjemnego zapachu związanego z wyciekającym moczem oraz występowania powikłań takich jak: zapalenie układu moczowego, zapalenie dróg rodnych oraz wyprysków skóry krocza. Niezależnie od cierpienia fizycznego uzależnia chorego od różnego rodzaju zabezpieczeń higienicznych (pieluch, podpasek), zmusza do ograniczenia aktywności społecznej, a nawet izolacji. Wpływa ono negatywnie na psychikę chorych. Niekiedy popadają oni w ciężką depresję. W Polsce nie przeprowadzano dokładnych badań dotyczących częstości występowania nietrzymania moczu. W krajach Europy Zachodniej omawiany problem dotyczy tam średnio około 10% całej populacji. W grupie kobiet po trzydziestce odsetek ten wzrasta do 30%, a po pięćdziesiątce – do prawie 60%. W Stanach Zjednoczonych uważa się, że jest to wręcz problem epidemiczny.

Aby leczenie było skuteczne, należy najpierw określić przyczynę gubienia moczu. Niestety schorzenie to nie ma jednej przyczyny i – co więcej – przyczyn może być kilka jednocześnie. Nietrzymanie moczu może występować w chorobach urologicznych, ginekologicznych, neurologicznych, internistycznych, po urazach, w chorobach nowotworowych i przy wadach wrodzonych.

Płeć, wiek i choroby. Nietrzymanie moczu stwierdza się dwukrotnie częściej u kobiet. Dane statystyczne z oddziałów oraz poradni ginekologicznych i urologicznych wykazują, że objaw ten występuje u około 35% pacjentek po 45. roku życia. Należy zaznaczyć, że pewna liczba chorych nigdy nie zgłasza się do lekarza. Stwierdzonymi czynnikami ryzyka jest więc płeć, wiek, a także (chociaż nie w pełni udokumentowanymi) zakażenia układu moczowego, menopauza, brak aktywności fizycznej po porodach, zabiegi operacyjne układu moczowo-płciowego, niektóre choroby (np. przerost gruczołu krokowego, zapalenia pochwy, udar mózgu, stwardnienie rozsiane, cukrzyca, niewydolność krążenia), alkoholizm oraz pewne leki.

Podział nietrzymania moczu:

1. Nietrzymanie moczu z towarzyszącym uczuciem parcia (Urge incontinence). Ten typ nietrzymaniamoczu cechuje się wyciekaniem moczu z towarzyszącym uczuciem wypełnienia pęcherza  moczowego. Pacjent gubi mocz w przypadkach, gdy:

• nie zdąża dobiec do ubikacji;
• nawet jeśli pije małe ilości płynów, odczuwa parcie, słysząc odgłosy bieżącej wody lub dotykając strumienia wody.

2. Wysiłkowe nietrzymanie moczu (Genuine stress incontinence). Chorzy z tym schorzeniem gubią mocz podczas wysiłku fizycznego lub pewnych określonych czynności.Mocz może wyciekać podczas:

• kichania, kaszlu, śmiechu,
• chodzenia lub ćwiczeń gimnastycznych.

Często chory, aby uniknąć powyższych sytuacji, stara się często chodzić do ubikacji, oddając mocz  „na zapas”.

3. Nietrzymanie z przepełnienia pęcherza moczowego (Overflov incontinence). Pacjenci z tym rodzajem nietrzymania moczu mają zazwyczaj uczucie pełnego pęcherza, uważają, że nie oddali moczu do końca. W tym przypadku może występować:

• Gubienie niewielkich ilości moczu za dnia i w nocy,
• Częste wstawanie nocą do ubikacji,
• Uczucie parcia na pęcherz moczowy i niemożność opróżnienia go,
• Oddawanie małych ilości moczu cienkim strumieniem, z uczuciem przepełnienia pęcherza,
• Przesiadywanie w ubikacji przez długi czas, choć mocz wycieka tylko kroplami.

Część pacjentów z tym schorzeniem nie miewa nawet uczucia przepełnienia pęcherza, jednak gubiąmocz zarówno w dzień, jak i w nocy. Specjaliści rozróżniają również postać mieszaną nietrzymania  moczu, która jest wypadkową przedstawionych powyżej typów nietrzymania moczu.

Klasyfikacja nietrzymania moczu w zależności od jego nasilenia:

I. Stopień 1

Sporadyczne, mimowolne popuszczanie moczu w niewielkich ilościach, np. u kobiet przy wysiłku fizycznym, a u mężczyzn np. w przypadku niestabilności wypieracza spowodowanej przerostem gruczołu krokowego

II. Stopień 2

Mimowolne oddawanie moczu, średnio nasilone, np. u kobiet przy wysiłkach fizycznych, ale także spowodowane kaszlem, kichnięciem. U mężczyzn nietrzymanie moczu spowodowane przepełnieniem pęcherza (overflow incontinence – faza dekompensacji pęcherza spowodowana długo utrzymującą się przeszkodą podpęcherzową np. przerostem gruczołu krokowego

III. Stopień 3

U kobiet spoczynkowe nietrzymanie moczu, czyli stały wyciek moczu nawet w pozycji leżącej, a u mężczyzn całkowite nietrzymanie moczu.

Dlaczego chorujesz?

Najczęstszą przyczyną nietrzymania moczu jest niestabilność mięśnia wypieracza, która polega na występowaniu mimowolnych skurczów pęcherza, niekiedy na tyle silnych, że wywołują niekontrolowany wyciek moczu. W wysiłkowym nietrzymaniu moczu mamy do czynienia z osłabieniem zwieraczy, mięśni dna miednicy lub nadmierną ruchomością szyi pęcherza. Bezwiedne oddawanie moczu wiąże się ściśle z wysiłkiem fizycznym, kaszlem, kichaniem, gwałtownymi ruchami lub śmiechem. Dla nietrzymania czynnościowego typowa jest niemożność zdążenia na czas do toalety. W większości przypadków nie stwierdza się natomiast żadnych zmian patologicznych w obrębie układu moczowego. Ten typ zaburzeń występuje głównie u osób w starszym wieku. Przyczyną tzw. jatrogennego nietrzymania moczu jest długie unieruchomienie pacjenta oraz przyjmowanie niektórych leków (przeciwchotycznych, uspokajających, nasennych, antydepresyjnych, moczopędnych oraz tzw. alfa-adrenolitycznych, stosowanych np. w nadciśnieniu tętniczym). Należy zaznaczyć, że wymienione tu klasyczne powody nietrzymania moczu w postaci „czystej” występują stosunkowo rzadko. Zazwyczaj mają one charakter mieszany i u jednej osoby mamy do czynienia z co najmniej dwoma typami nietrzymania moczu.

Jeśli masz kłopoty.

1. Niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem. W każdym przypadku pojawienia się początkowych objawów pacjent powinien zasięgnąć porady urologa i neurologa, a kobiety również ginekologa. Dokładnie zebrane wywiady, badanie lekarskie oraz uzyskane wyniki badań dodatkowych (m.in. badanie ogólne i posiew moczu, stężenie kreatyniny i mocznika w surowicy krwi, USG oraz badanie urodynamiczne i radiologiczne) pozwalają niemal u wszystkich ustalić przyczynę nietrzymania moczu i zastosować właściwe leczenie. Obecnie uznaje się, że jedynie badanie urodynamiczne pozwala na obiektywną weryfikację etiologii tej choroby. Brak prawidłowego rozpoznania oraz zastosowanie nieodpowiedniego leczenia spowoduje nieskuteczność terapii oraz może doprowadzić do wielu groźnych powikłań. 
2. Zaraz po nocnym wypoczynku należy całkowicie opróżnić pęcherz.
3. Zaplanować i ściśle przestrzegać oddawania moczu w godzinach, na które przypada moczenie bezwiedne (niejako wyprzedzając czas mimowolnego moczenia). Na przykład jeśli moczenie występuje co 3 godziny, to mocz należy oddawać właśnie co 3 godziny, nie czekając na pojawienie się parcia na mocz, nawet gdyby ilość moczu była niewielka.
4. Należy systematycznie prowadzić dzienniczek samokontroli, notując godziny oddawania moczu oraz przypadki moczenia mimowolnego.
5. Osobom, które mają problemy z nietrzymaniem moczu, z pewnością pomocne będą wyroby inkontynentne, produkowane przez firmę Seni. Szczegółowe informacje znajdą Państwo na stronie internetowej www.seni.pl.

O czym trzeba pamiętać?

Chorych na nietrzymanie moczu w większości przypadków można wyleczyć lub też zmniejszyć u nich objawy. Leczenie musi być stosowane ściśle według zaleceń specjalisty. Należy wykonywać okresowe badania urodynamiczne celem oceny aktualnego stanu zdrowia oraz ewentualnej weryfikacji leczenia. Nie należy przyjmować specyfików, które np. pomogły innej osobie. W każdym bowiem przypadku leki są odpowiednio dobierane dopiero po dokładnym ustaleniu przyczyny nietrzymania moczu, możliwemu dzięki badaniom urodynamicznym.

W niektórych przypadkach przeprowadza się zabiegi operacyjne polegające m.in. na wykonaniu plastyki krocza, pochwy lub cewki moczowej oraz (u mężczyzn) częściowej albo całkowitej resekcji gruczołu krokowego, w przypadku jego przerostu.

Należy podkreślić, że leczenie osób z nietrzymaniem moczu jest długotrwałe, musi być prowadzone systematycznie i nierzadko wymaga współpracy kilku specjalistów. U zdecydowanej większości chorych uzyskuje się całkowite ustąpienie dolegliwości lub wybitne ich zmniejszenie, co pozwala im przywrócić komfort życia.

Kluczem do sukcesu jest postawienie prawidłowej diagnozy możliwej dzięki badaniu urodynamicznemu oraz zastosowanie właściwej strategii leczenia. W Toruniu możliwe jest kompleksowe profesjonalne leczenie nietrzymania moczu po uprzednim wykonaniu diagnostyki urodynamicznej w Szpitalu Specjalistycznym Matopat.